Ik weet eigenlijk niet eens waarom ik De voorproefster van Hitler gedownload heb. Af en toe kijk ik in de rij populaire boeken in mijn Kobo Plus abonnement om te zien of daar iets bij zit wat me aanspreekt, maar meestal is dat niet zo. Ik hou op zich wel van boeken over de Tweede Wereldoorlog, maar ik weet nog dat ik op dat moment meer in de stemming was voor een simpel romannetje. Daarom duurde het even voor ik het ook daadwerkelijk las.
En toen was ik aangenaam verrast. Ik verwachtte eigenlijk dat het een vrij droog verhaal zou zijn, of overdreven gedramatiseerd, maar het was geen van beiden. Op de een of andere manier heeft de schrijfster de juiste balans weten te vinden tussen die twee uitersten.
Flaptekst
Duitsland, 1943. Rosa Sauer verlaat Berlijn in de hoop een beter leven te vinden bij haar schoonouders in Oost-Pruisen. Haar man vecht aan het front, haar ouders zijn omgekomen. Maar juist daar komt Hitler dichterbij dan ooit. Zijn hoofdkwartier bevindt zich diep in de bossen van het nabijgelegen Wolfsschanze. En als de burgemeester Rosa voordraagt als voorproefster van de Führer, bevindt ze zich plotseling in het centrum van het nazibolwerk. Daar moet ze zich bewegen tussen de zogenaamde vrijheid die de baan haar geeft en de schaamte bij de Führer te horen. Rosella Postorino belicht een uniek historisch aspect van de Tweede Wereldoorlog in een rijke, gedetailleerde stijl. Deze roman over liefde, overleven en wroeging blijft in je hart gegrift.
Memoires
Het verhaal in De voorproefster van Hitler wordt verteld als memoires van een veel oudere Rosa. Dat maakt het aannemelijk dat er ook feiten over Hitler en de toestand in Duitsland en de rest van Europa aan het verhaal toegevoegd zijn, waar Rosa destijds niets van wist.
Toch draait het verhaal eigenlijk niet om Hitler. Het draait om Rosa en de negen andere vrouwen, de verhoudingen onderling en met de mannen die hen bewaken. Als er feiten over Hitlers bewind in verwerkt zijn, is dat vooral gezien vanuit Rosa, met alle schuldgevoelens die haar daarbij dwarszitten.
Citaten
‘Aanpassingsvermogen is de grootste verdienste van de mens, maar hoe meer ik me aanpaste, des te minder menselijk ik me voelde.’
‘Ik had Ziegler vertrouwd en hij had me verraden. Dat was zijn werk, zou hij zeggen. Maar elk werk brengt compromissen met zich mee. Elk werk is een vorm van slavernij: de behoefte een rol te spelen in de wereld, in een precieze richting gestuurd te worden om je te onttrekken aan de ontsporing, aan de onbeduidendheid. Ik had voor Hitler gewerkt.’
‘Het was ons echter wel duideljk dat Hitler loog, dat hij de controle kwijt was, dat hij faalde en ons liever allemaal met zich meesleurde dan dat toe te geven. Vanaf dat moment begonnen velen hem te verafschuwen. Mijn vader had hem al vanaf het begin verafschuwd. Wij zijn nooit nazi’s geweest. Geen enkele nazi in mijn familie, behalve ik.’
Een echte voorproefster van Hitler
Het boek is fictief, maar gebaseerd op een waargebeurd verhaal. De schrijfster vertelt dat ze geraakt werd door artikel over Margot Wölk. Zij maakte pas op vijfennegentig jarige leeftijd openbaar dat zij een van de voorproefsters van Hitler was geweest. Helaas overleed Wölk voor de schrijfster contact met haar op kon nemen.
Al met al vind ik dit boek een aanrader. Hoewel het fictief is, geeft het een boeiende blik in het leven van iemand die min of meer noodgedwongen voor Hitler werkte. Bovendien is het boek ook echt goed geschreven. Het leest als een trein en is lastig weg te leggen als je er eenmaal in zit.
Deze blogpost verscheen in 2018 op een van mijn oudere en inmiddels verdwenen blogs , maar is door mij in 2024 bewerkt en op mijn nieuwe leesblog geplaatst.
Een lijst van alle boeken die ik besproken heb, vind je hier.
Dit boek is o.a. verkrijgbaar via Bol.com.