Ik heb werkelijk geen idee hoe ik De wezens van Matt Haig moet introduceren. Misschien moet ik het hem zelf maar laten doen. Dit is de eerste zin van het boek:
Lezers, ik weet dat sommigen van jullie ervan overtuigd zijn dat de mens enkel een mythisch wezen is, maar ik ben hier om te verklaren dat ze echt bestaan.
Juist. Dat zet de toon wel zo’n beetje.
Flaptekst
Professor Andrew Martin, een vriendelijke wiskundige en een ogenschijnlijk perfecte held voor dit verhaal, gaat dood nog voor het boek begint. Zoals de buitenaardse verstekeling die zich schuilhoudt in zijn lichaam echter al snel ontdekt: Andrew was helemaal niet zo’n aardige man.
Vlak voor zijn dood loste professor Martin een ogenschijnlijk onmogelijke wiskundige stelling op, waarop de verstekeling naar onze planeet werd gestuurd om al het bewijs rondom die ontdekking te vernietigen. Gaandeweg leert de verstekeling steeds meer over het leven van de professor, van zijn familie, en van ‘de wezens’ op planeet Aarde. Wanneer hij voor zijn eigen vrouw begint te vallen, en zijn eigen zoon aardig begint te vinden – zij hebben geen idee dat hij Andrew niet meer is – zal hij moeten kiezen tussen het succesvol afhandelen van zijn missie, en een nieuw thuis te vinden op onze wereld.
Mensen zijn vreemde wezens
Het buitenaardse wezen komt van een veel hogere beschaving dan de onze. Maar ondanks dat begrijpt hij weinig van de manier waarop wij leven. Zijn observaties zijn gedeeltelijk komisch, maar eigenlijk vooral filosofisch en confronterend.
De volgende dag had ik een kater. Als mensen dronken worden om te vergeten dat ze sterfelijk zijn, dan krijgen ze katers om ze er weer aan te herinneren.
Mensen zijn bang voor de natuur en het stelt ze gerust als ze kunnen bewijzen dat ze hem kunnen beheersen. Daarom hebben ze gazons, daarom zijn wolven tot honden geëvolueerd en daarom is hun architectuur gebaseerd op tegennatuurlijke vormen.
Terwijl hij probeert uit te zoeken of de wiskundige anderen heeft ingelicht over zijn ontdekking, leert hij het leven als mens steeds meer waarderen. Ook raakt hij steeds meer betrokken bij zijn zogenaamde vrouw en zoon. Met onvermijdelijke (en misschien wel ietwat voorspelbare – maar dat is niet storend) gevolgen voor zijn missie.
Anders dan anders
Waarom ik dit boek van de tafel met nieuwe uitgaves in de bibliotheek pakte weet ik eigenlijk niet. De recensie uit de Times die op de voorkant stond sprak me aan, dus nam ik het mee. Ik citeer (want zo mooi kan ik het zelf niet zeggen):
Haig gebruikt de wetten en regels van sciencefiction om elegant en vlijmscherp concepten als vrije wil, liefde, huwelijk, logica, onsterfelijkheid en genade te onderzoeken èn te hekelen.
En zo was het ook. Echtgenoot las dit boek eerder dan ik en was al even enthousiast. Het verhaal is boeiend tot het eind. We bewonderen allebei de schrijver om de manier waarop hij in de huid van een ander wezen kruipt om ons mensen te beschrijven. Aan het eind staat een lijst met “goede raad” aan zijn zoon en daar staan een paar juweeltjes van wijsheden tussen. Ik ga ze maar niet allemaal citeren.
Kortom, als je houdt van boeken die anders-dan-anders zijn, is De wezens zeker een aanrader.
Het genre? Filosofie, sciencefiction, actie, zelfs een tikje romantiek. Van alles door elkaar. Het valt niet mee om het in een bepaald genre onder te brengen. Maar misschien moeten we dat ook niet willen.
Ik laat de schrijver (of eigenlijk het buitenaardse wezen) nog maar even aan het woord:
Er bestaat maar één genre in fictie. Dat genre heet “boek”.
Zou het niet heerlijk zijn als iedereen er zo over dacht?
De wezens – Matt Haig – ISBN 9789048855575
Dit boek is zowel in het Nederlands als in het Engels verkrijgbaar, o.a. via Bol.com (Engelse titel: The Humans).
Deze blogpost verscheen in 2017 op een van mijn oudere en inmiddels verdwenen blogs , maar is door mij in 2024 bewerkt en op mijn nieuwe leesblog geplaatst.
Een lijst van alle boeken die ik besproken heb, vind je hier.