Ik besloot Joe Speedboot te downloaden toen ik bij Leesdame las dat dit het boek is waar Heel Nederland Leest dit jaar om draait. Ophalen bij de bibliotheek is voor mij geen optie. Ik betwijfel of de bibliotheek in Willemstad ze heeft.Maar gelukkig zit hij ook in KoboPlus.
Flaptekst
Joe Speedboot is een roman over liefde en rivaliteit. Het toont het lot van nieuwkomers in een Nederlands dorp. De tragikomische maalstroom van gebeurtenissen geeft het ingeslapen dorp een dynamiek waar het niet meer van zal herstellen.
Fransje Hermans, de verteller van het verhaal, is na een ongeluk invalide geraakt en heeft zijn spraakvermogen verloren. Fransje is grenzeloos gefascineerd door de nieuweling Joe Speedboot: de jongen die zijn eigen naam gekozen heeft en op zijn vijftiende al bommenlegger, vliegtuigbouwer en bewegingsfilosoof is.
Nauwgezet observeert Fransje hoe nog andere nieuwkomers de natuurlijke orde van het dorp komen verstoren: Joe’s stiefvader Papa Afrika, een zachtaardige Nubiër met gazelleogen, en de geheimzinnige Picolien Jane, een beeldschone Zuid-Afrikaanse. In haar komen alle verhalen samen, met noodlottige gevolgen.
Mooie teksten
Laat ik beginnen met een positief geluid. Ik vond de schrijfstijl prettig en gemakkelijk te lezen. Er staan ook heel wat echt mooie teksten in. Mooie beschrijvingen, vergelijkingen of filosofische gedachten.
“Zijn rug schaamt zich.”
“Normaal, als je je naam krijgt, weet je niet beter, je heet nu eenmaal zo en zeurt er verder niet over. Je hebt er niks over te zeggen, jij bent je naam, je naam is jou, samen zijn jullie één, na je dood leeft je naam nog wat voort in de hoofden van een paar mensen, vervaagt op je grafsteen en dat was dan dat.”
“Het feest begon verlegen, het gezelschap mengde niet maar klonterde.”
Joe Speedboot en Fransje als tegenpolen
Fransje, de verteller van het verhaal kan door zijn lichamelijke toestand niet praten en zich slecht voortbewegen. Daardoor is hij noodgedwongen een toeschouwer van het leven geworden.
“Het was de positie die ik het allerliefst had, kijken zonder gezien te worden. In hun hoofden te kruipen en in hemelsnaam proberen te begrijpen wat er in ze omging.”
Joe Speedboot is min of meer de tegenpool van Fransje. Hij is altijd bezig, heeft steeds nieuwe ideeën en voert ze nog uit ook, maar hij is niet echt goed in het doorzien van mensen.
De vriendschap tussen deze twee uitersten is heel mooi, zonder het overdreven te benoemen, uitgewerkt. Ik heb wel het idee dat Fransje meer beïnvloed wordt door Joe, dan andersom. Wat ook wel weer klopt met Joe’s karakter.
Platvloers
Wat me tegenstond aan het verhaal vind ik lastig te omschrijven. Er zaten, zoals gezegd, delen in die echt mooi waren. Dat sommige situaties nogal bizar waren en dingen die in het echte leven simpelweg onmogelijk zijn, vond ik ook nog niet zo’n ramp. Wat dat betreft las het als een kinderboek voor volwassenen. Het hoeft niet allemaal zo realistisch te zijn.
Waar ik wel moeite mee had, was dat het op sommige punten zo platvloers werd. In de tweede zin wordt al gezegd dat de hoofdpersoon een condoomkatheter om zijn fluit heeft. Ja, zo werkt dat als je in coma ligt, maar wat draagt het benoemen ervan bij aan het verhaal? Net zoals het regelmatig noemen van masturberen en de vrij gedetailleerd uitgewerkte seks aan het eind van het boek. Waarom schrijf je aan de ene kant woordkunst en moet het aan de andere kant zo platvloers zijn? Ik denk dan altijd aan het liedje van Herman Finkers: Dat heeft zo’n jongen toch niet nodig.
Vrouwenhaat en karikaturen
Ik was nog aan het peinzen wat me zo tegenstond aan dit boek, maar ik kon er de vinger niet op leggen tot echtgenoot me op dit artikel in Trouw wees. Ja! Dat! Alle vrouwen in het boek zijn sexbelust, onbetrouwbaar en/of dom. Trouwens, de mannen zijn ook min of meer karikatural beschreven, zelfs de hoofdpersonen. Er is nauwelijks sprake van karakterontwikkeling, behalve wat betreft de puberale seksuele lusten.
De hele ondertoon van het boek is depressief en naargeestig. Alle mensen zijn van nature slecht en niets wordt ooit beter. Misschien wel realistisch – zeker als je lichaam zo kapot is als dat van Fransje- , maar ik kies ervoor om toch te geloven dat het beter is om het goede in mensen te zien en te benoemen.
Al met al vond ik het wel verhelderend om dit boek te lezen (ik weet dat Tommy Wieringa een van de bekendere literatuurschrijvers in Nederland is), maar ik zou dit boek normaal gesproken na een paar bladzijden aan de kant leggen. En ik betwijfel dus of dit boek nu echt gaat helpen om heel Nederland aan het lezen te krijgen…
Joe Speedboot – Tommy Wieringa – ISBN 9789403114903
Dit boek is o.a. verkrijgbaar via bol.com (en sinds 1 november gratis op te halen bij de bibliotheek, ook als je geen lid bent)
Een lijst van alle boeken die ik besproken heb, vind je hier.